Το Κόκκινο βιβλίο (Πανίδα)

1. Μείωση πληθυσμού (στο παρελθόν, στο παρόν ή και αναμενόμενη στο μέλλον).
2. Περιοχή γεωγραφικής εξάπλωσης, κατακερματισμός, συρρίκνωση ή έντονες αυξομειώσεις.
3. Μικρό μέγεθος πληθυσμού, κατακερματισμός, συρρίκνωση ή έντονες αυξομειώσεις.
4. Πολύ μικρός πληθυσμός ή πολύ περιορισμένη εξάπλωση.
5. Ποσοτική ανάλυση του κινδύνου εξαφάνισης (π.χ. Population Viability Analysis).

• Κρισίμως Κινδυνεύοντα (CR): Υψηλότατος κίνδυνος εξαφάνισης από το φυσικό τους χώρο στο άμεσο μέλλον.

• Κινδυνεύοντα (EN) :Πολύ υψηλός κίνδυνος εξαφάνισης από το φυσικό τους χώρο στο άμεσο μέλλον.

• Τρωτά (VU): Υψηλός κίνδυνος εξαφάνισης από το φυσικό τους χώρο στο μεσοπρόθεσμο μέλλον.

• Σχεδόν απειλούμενα (NT) : Ενδέχεται να ενταχθούν σε κατηγορία κινδύνου στο άμεσο μέλλον.

• Μειωμένου Ενδιαφέροντος (LC) : Σχετικά κοινά ή ευρέως διαδεδομένα είδη .

• Ανεπαρκώς Γνωστά (DD): Είδη για τα οποία δεν υπάρχουν επαρκή ή κατάλληλα δεδομένα ώστε να αξιολογηθεί η κατάστασή. Μπορεί να αποδειχθούν απειλούμενα.

• Το 15% των σπονδυλοζώων της Ελλάδας απειλείται. Πιο συγκεκριμένα, από τα 424 είδη σπονδυλοζώων που αξιολογήθηκαν, τα 172 (40,56 %) εντάχθηκαν σε κατηγορία κινδύνου.
• Η πλέον απειλούμενη ομάδα ανάμεσα στα σπονδυλόζωα είναι τα ψάρια του γλυκού νερού, όπου το 38,58 % του συνόλου των ειδών απειλείται, χωρίς να λείπουν και τοπικές εξαφανίσεις.
• Το 27,27% των αμφιβίων που απαντώνται στην Ελλάδα εντάσσονται σε κατηγορία κινδύνου.
• Τα 304 από τα 591 είδη ασπόνδυλων που αξιολογήθηκαν, ένα ποσοστό δηλαδή της τάξης του 51,43 %, εντάχθηκαν σε κατηγορία κινδύνου. Περίπου τα μισά μάλιστα από αυτά, συγκαταλέγονται στα Κρισίμως Κινδυνεύοντα.

11.1.2021


Δεκάδες είδη ζώων που ζουν στην Ελλάδα απειλούνται με εξαφάνιση και η ΜΚΟ WWF Ελλάς κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι πολίτες όταν συναντήσουν ένα άγριο ζώο. Η Ελλάδα φιλοξενεί πολλά σημαντικά και απειλούμενα είδη, κάποια από τα οποία συναντάμε μόνο στην Ευρώπη, ή στη χώρα μας. Αναλυτικά

● Χελώνα καρέτα
Η χελώνα καρέτα (Caretta caretta), που κολυμπά στις ελληνικές θάλασσες για περισσότερα από 100 εκατομμύρια χρόνια, σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με την εξαφάνιση. Η Ελλάδα φιλοξενεί το, περίπου, 60% των φωλιών της Μεσογείου και, παράλληλα, στη χώρα μας υπάρχουν δύο από τις πιο σημαντικές περιοχές ωοτοκίας της χελώνας καρέτα: το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου με τις έξι παραλίες ωοτοκίας στον Κόλπο του Λαγανά, στη Ζάκυνθο και τον νότιο Κυπαρισσιακό κόλπο, στη δυτική Πελοπόννησο.

● Φυσητήρες
Οι φυσητήρες (Physeter macrocephalus), το τρίτο μεγαλύτερο ζώο του πλανήτη με τον μεγαλύτερο εγκέφαλο, έχουν βρει στις ελληνικές θάλασσες ένα ιδανικό «σπίτι». Στην Ελληνική Τάφρο, με τα υποβρύχια φαράγγια της και τους γκρεμούς της, βρίσκεται το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου –το Φρέαρ των Οινουσσών 5.121 μ– και είναι το καταφύγιο 200, περίπου, φυσητήρων. Τα μεγάλα βάθη της είναι ιδανικά για τις βουτιές του ζώου, που μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και 90 λεπτά, για να βρει τροφή. Η Ελληνική Τάφρος είναι, ταυτόχρονα, το μοναδικό μέρος της Μεσογείου, όπου οι θηλυκές γεννούν και μεγαλώνουν τα μικρά τους, αλλά και που κοινωνικές ομάδες και μοναχικοί αρσενικοί συνυπάρχουν όλο τον χρόνο. Ωστόσο, οι φυσητήρες απειλούνται με εξαφάνιση.

● Μεσογειακή φώκια
Η μεσογειακή φώκια Monachus monachus είναι σήμερα ένα από τα σπανιότερα θηλαστικά της Ευρώπης. Στις ελληνικές θάλασσες κολυμπούν, περίπου, 300. Ειδικότερα στη Γυάρο φιλοξενείται το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού της. Δηλαδή, σε αυτό το νησί με τη βαριά ιστορία και με μόλις 0,26 τετραγωνικά χιλιόμετρα εμβαδόν, ζουν, περίπου, 70 άτομα

● Απειλούμενοι γύπες
Στο εθνικό πάρκο Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου στον Έβρο συνυπάρχουν αρμονικά με την παραδοσιακή κτηνοτροφία, 36 από τα 38 είδη αρπακτικών πουλιών της Ευρώπης, με «πρωταγωνιστές» τον μαυρόγυπα και τον «Βενιαμίν» των γυπών, ασπροπάρη.

● Κόκκινο ελάφι
Το κόκκινο ελάφι ζούσε κάποτε σε ολόκληρη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα. Μέσα σε λίγες δεκαετίες, όμως, οι πληθυσμοί του συρρικνώθηκαν σε τέτοιο βαθμό, ώστε το είδος βρέθηκε στην κατηγορία των απειλούµενων ζώων της χώρας. Ο προστατευµένος πληθυσµός της Πάρνηθας είναι σήμερα ο πιο μεγάλος της χώρας, αλλά παραμένει απομονωμένος και ευάλωτος.

● Βάτραχος της Καρπάθου
Ο βάτραχος της Καρπάθου (Pelophylax cerigensis) αποτελεί ενδημικό είδος, καθώς συναντάται μόνο στην Ελλάδα και ειδικότερα μόνο σε κάποιες τοποθεσίες στην Κάρπαθο. Αξιολογείται από την IUCN ως το πιο απειλούμενο είδος βατράχου στην Ευρώπη.

Τι δεν πρέπει να κάνουμε όταν τα συναντάμε

Όπως επισημαίνει η ΜΚΟ, πολλές φορές, κυρίως λόγω άγνοιας, μπορεί κάποιος να καταστρέψει σοβαρά θέσεις που χρησιμοποιούνται ως φωλιές. Την ίδια ώρα είναι σημαντικό οι πολίτες είτε στη θάλασσα είτε στη στεριά να μην πλησιάσουν μετωπικά και πολύ κοντά το όποιο ζώο.
«Δεν κινούμαστε με μηχανοκίνητα σε παραλίες, υγρότοπους, μονοπάτια και αμμοθίνες

– θυμόμαστε ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία, απαγορεύεται η κίνηση μηχανοκίνητων οχημάτων «εκτός οδικού δικτύου σε οικολογικά ευαίσθητες εκτάσεις, όπως, ενδεικτικά, μόνιμες ή εποχικές λίμνες και τέλματα και οι ακτές τους, ο αιγιαλός, οι αμμοθίνες, ποτάμια, ρέματα και ρυάκια, δάση, λιβάδια, βοσκότοποι». Σεβόμαστε τα όρια ταχύτητας, τόσο στη στεριά, όσο και στη θάλασσα. Πάντα ενημερωνόμαστε για την παρουσία άγριας πανίδας και τις ανάλογες συστάσεις από τις σχετικές πινακίδες ή από το προσωπικό των αρμόδιων φορέων που βρίσκονται στην περιοχή»

Η WWF τονίζει ότι δεν πρέπει κάποιος μη ειδικός να αγγίζει τα άγρια ζώα. «Μπορεί κάποιο να φαίνεται ήρεμο, όμως ποτέ κανείς δεν ξέρει πώς θα αντιδράσει αν φοβηθεί ή νιώσει εγκλωβισμένο. Ιδιαίτερα στην περίπτωση αμφιβίων, αποφεύγουμε να τα αγγίξουμε με γυμνά χέρια.

Τα αμφίβια στη χώρα μας δεν είναι δηλητηριώδη για τον άνθρωπο. Αντίθετα, οι άνθρωποι μπορεί να μεταφέρουν πιθανά βλαπτικές ουσίες (π.χ. αντηλιακό, εντομοαπωθητικό), ή ασθένειες (μύκητες) στα ζώα». Επίσης, είναι σημαντικό να μην ταΐζει κανείς τα άγρια ζώα. «Υπάρχει αρκετή τροφή στη φύση. Το τάισμα, εκτός από τις βλαβερές επιπτώσεις μιας πιθανώς ακατάλληλης τροφής, προκαλεί εξοικείωση των άγριων ζώων με τους ανθρώπους, με απρόβλεπτες και, συνήθως, αρνητικές συνέπειες, όπως: αυξημένα ατυχήματα σε δρόμους, προσέγγιση άγριων ζώων σε οικισμούς, όταν το ζώο αυτό αναζητήσει τροφή από άλλον επισκέπτη, κ.λπ.

Αν ένα ζώο μας φανεί «πεινασμένο» ή «ταλαιπωρημένο», ενημερώνουμε το δασαρχείο ή τον τοπικό φορέα διαχείρισης. Δεν πετάμε στη φύση ούτε υπολείμματα τροφής και, βέβαια, ποτέ συσκευασίες. Τα υπολείμματα τροφής θα πρέπει να συσκευάζονται και να μπαίνουν σε κάδους, ή, ιδανικά, σε κάδους κομποστοποίησης. Οι συσκευασίες (π.χ. μπουκάλια, κουτάκια αναψυκτικών, σακούλες) μπορεί να γίνουν θανάσιμη παγίδα για ένα ζώο και ρυπαίνουν το χερσαίο και θαλάσσιο περιβάλλον».

Όπως σημειώνει, η οργάνωση, η ελεύθερη κίνηση σκύλων ή άλλων οικόσιτων ζώων είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει σύγκρουση με την άγρια ζωή, περιστατικά θήρευσης, ή/και να καταστρέψει τις φωλιές τους. «Δεν πλησιάζουμε φαγωμένα ή πληγωμένα θηράματα, όπως ελάφια, αιγοπρόβατα, αγριόχοιρους. Ο θηρευτής τους μπορεί να είναι κάπου εκεί κοντά. Επιπλέον, τα τραυματισμένα ζώα βρίσκονται σε κατάσταση πόνου και φόβου, άρα μπορεί να επιτεθούν σε οποιονδήποτε πλησιάσει, αν δεν γνωρίζει πώς να τα χειριστεί». Σε περίπτωση συνάντησης με άγριο ζώο, οι πολίτες πρέπει να υποχωρούν ήσυχα, αργά. «Αν δούμε μικρά, συνήθως εκεί κοντά είναι οι γονείς τους. Δεν τα πλησιάζουμε για να παίξουμε ή να βγάλουμε selfies, ούτε τα αγγίζουμε. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως απειλή από τους γονείς». Τι κάνουμε αν δούμε τραυματισμένο ή νεκρό ζώο Σε περίπτωση τραυματισμένου ή σκοτωμένου ζώου, πρέπει να ενημερωθούν άμεσα οι αρμόδιες Αρχές ή οργανώσεις.